Gạch không nung là loại gạch được chế tạo từ những vật liệu thông dụng: Đất, cát, sa khoáng bị loại ra, xỉ than… cùng một số phụ gia thông thường làm chất kết dính được ép với một áp lực nhất định. Sau nguyên công định hình, gạch không phải sử dụng nhiệt nung nóng đỏ để tăng độ bền của viên gạch mà vẫn có độ bền nhờ lực ép và thành phần kết dính. Trong thời kỳ hội nhập, gạch không nung được coi là một công nghệ xanh trong lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng tại nước ta.

Sân phơi và bố trí dây chuyền

Trước những ưu điểm đó, Sở Xây tỉnh Bắc Kạn dựng tiến hành thực hiện dự án ứng dụng công nghệ va - rung để sản xuất gạch không nung trên cơ sở sử dụng nguyên liệu tại chỗ phục vụ chương trình xóa nhà tranh tre nứa các xã miền núi vùng sâu, vùng xa. Mục tiêu dự án nhằm nghiên cứu ứng dụng công nghệ sản xuất gạch không nung đủ chất lượng từ đất sét tự nhiên và các chất độn khác có sẵn tại địa phương bằng công nghệ va, đập và ép phù hợp với địa hình núi của các xã, huyện trên địa bàn tỉnh nhằm phục vụ chương trình xoá nhà tranh, tre, nứa của tỉnh với giá thành thấp hơn so với các loại gạch nung khác.

Thực hiện dự án, Sở phối hợp với Chi cục Đo lường - Kiểm định - Sở Khoa học và Công nghệ Bắc Kạn khảo sát và thực nghiệm tại 3 huyện Ngân Sơn, Bạch Thông và Chợ Mới. Kết quả cho thấy: Nguyên liệu tại chỗ là đất đồi của các huyện Ngân Sơn, huyện Bạch Thông và huyện Chợ Mới tỉnh Bắc Kạn sản xuất được gạch không nung bằng công nghệ va - rung và đảm bảo tiêu chuẩn TCVN 1451: 1998. Trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, những nơi có nguồn đất đồi có thành phần như mẫu đất của dự án đã thử nghiệm thì đều sản xuất được gạch không nung đạt TCVN 1451: 1998.

Sản phẩm đảm bảo tính trơn bóng, nguyên kích thước về chiều dài, rộng; màu sắc đạt 70 - 80% so với màu sắc tự nhiên của đất nơi chọn, đây là điểm mạnh mà gạch nung không thể có. Sau 300 ngày đông cứng, sản phẩm không thấm nước có thể áp dụng cho các công trình bể chứa nước mà không cần trát áo. Thiết bị dễ sử dụng, vận hành năng suất đạt từ 400 - 500 viên/ca bao gồm từ khâu làm đất đến hết quy trình hoàn tất đem phơi.

02 căn nhà mẫu xây dựng

Qua quá trình kiểm tra, triển khai thực hiện và các kết quả nghiệm thu của Sở Khoa học và Công nghệ, ý kiến của nhân dân và chính quyền địa phương đều khẳng định sản phẩm tốt, giá thành chấp nhận được và hình thức đẹp. 2 căn nhà mẫu xây dựng cho đồng bào (xã Hà Vị, huyện Bạch Thông và xã Cao Kỳ, huyện Chợ Mới) đảm bảo đạt tiêu chuẩn chất lượng về xây dựng.

Dây chuyền sản xuất gạch không nung cải tiến phù hợp với đặc điểm vùng miền núi, thiết bị ép nhỏ, gọn, cơ động, có khả năng mang vác đến các vùng sâu, xa để sản xuất. Vì vậy ứng dụng công nghệ sản xuất gạch không nung từ đất tự nhiên là hỗ trợ nhà ở cho người nghèo phù hợp với nguồn tài nguyên đất đai của tỉnh, việc xây dựng nhà và địa bàn miền núi. Cùng với đó, tạo thêm công ăn việc làm, thay đổi nhận thức của người dân về sản phẩm so với sản phẩm truyền thống. Đây là giải pháp nhiều hứa hẹn và thu lợi nhuận cao trong công tác san ủi mặt bằng với các tỉnh miền núi. Ngoài ra, gạch hoàn toàn không ô nhiễm, không ảnh hưởng đến môi trường, là tiềm năng cho xử lý rác thải công nghiệp và xử lý chất thải rắn trong công nghiệp khai thác mỏ, xây dựng...

Từ kết quả đó, sản lượng gạch không nung trên địa bàn trong hai năm gần đây tăng đáng kể, khoảng 4 triệu viên gạch quy chuẩn/năm./.